[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”7818″ img_size=”full”][vc_column_text]

Fıbromyalgie en Ayurveda

Fıbromyalgie is een veel voorkomende ziekte die heel complex is. Er komen veel verschillende klachten bij voor, maar de hoofdklacht is meestal de chronische (spier- en bindweefsel-) pijn, die door het hele lichaam kan voorkomen op dezelfde of juist op steeds wisselende plaatsen. Over de oorzaken is nog heel weinig bekend en omdat patiënten er vaak gezond uitzien en medische onderzoeken meestal niets uitwijzen, is er soms weinig erkenning door artsen, werkgevers en omgeving.

Fibromyalgie raakt patiënten vaak diep. Niet alleen fysiek, maar ook geestelijk, emotioneel en sociaal. Gelukkig wordt er ook veel onderzoek naar deze ziekte verricht, waardoor fibromyalgie hopelijk steeds beter in kaart kan worden gebracht. Het komt voor in alle leeftijdscategorieën, maar met name bij vrouwen tussen de 20 en 60 jaar. In dit artikel willen we op een rijtje zetten wat we tot nog toe van fibromyalgie weten en natuurlijk het Ayurvedisch perspectief op deze ziekte behandelen.

Wat is fybromyalgie precies?

Wat het precies is, weten we zogezegd nog niet, maar er komt wel steeds meer duidelijkheid over deze ziekte. Fibromyalgie wordt ook wel “weke-delen reuma” genoemd, ofwel reuma van de zachte weefsels. De symptomen lijken namelijk erg veel op die van reuma, hoewel het in werkelijkheid geen reuma is. De naam kunnen we opsplitsen in fibra “vezel”, mus “spier” en algos “pijn”, die aanduidt dat het om pijn gaat van de spieren en vezelig bindweefsel. Er komt zogezegd een heel groot aantal klachten voor bij dit complexe syndroom, maar de voornaamste klacht is wijdverspreide pijn, die steeds toe- en weer afneemt. Meestal ondervinden patiënten daarnaast matige tot extreme vermoeidheid, geheugenproblemen, slaapstoornissen, concentratieproblemen, spierstijfheid, hoofdpijn en gevoeligheid voor licht, aanraking en geluid. Daarnaast kunnen er nog heel veel andere klachten voorkomen, zoals tintelingen, spasmen, zenuw- of gewrichtspijn, stemmingswisselingen en/of is er overlap met andere aandoeningen, zoals het prikkelbare darm-syndroom (PDS), lupus, of reumatoïde artritis. De klachten nemen vaak toe na overbelasting, tijdens stress, bij blootstelling aan kou en na langdurig zitten of liggen.

We weten nu dat fibromyalgie al vele eeuwen bestaat, het is dus geen nieuwe ziekte. Maar waarschijnlijk werd het destijds als reuma gediagnosticeerd. Rond 1900 werd de term “fibrositis” geïntroduceerd, waarna dit woord gebruikt werd om de symptomen aan te duiden die hoorden bij reuma van de zachte weefsels. Maar de uitgang -itis, die verwijst naar een ontsteking, was niet meer houdbaar naarmate de wetenschap voortschreed. Er konden geen ontstekingen worden aangetoond, zoals dat bijvoorbeeld bij spierreuma wel het geval was. In de jaren ’70 liet men daarom de uitgang -itis varen en werd de naam fibromyalgie aangenomen om de ziekte aan te duiden.

Men heeft ontdekt dat mensen die fibromyalgie ontwikkelen, meestal al hun leven lang chronische pijnklachten hebben ervaren, zoals hoofdpijn, menstruatiepijn (dysmenorroe), PDS of andere maagdarmstoornissen, chronische vermoeidheid, endometriose of lokale pijnsyndromen, zoals rug- en nekpijn. Ook reageren de meeste patiënten extra sterk op sensorische prikkels, die voor anderen als onschuldig worden ervaren. Ze ervaren meer en sneller pijn, zijn gevoeliger voor licht, geluid, geuren, medicatie, kou en stress.

Er zijn eigenlijk op dit moment wetenschappers die erkennen – en nog steeds onderzoeken – dat fibromyalgie een stoornis is van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). De verwerking van pijn en andere sensorische informatie verloopt niet goed. Het is een levenslange ziekte, waarbij in de jeugd en latere jaren al steeds chronische pijn wordt ervaren in verschillende lichaamsgebieden en gedurende verschillende periodes. Pijnroutes (de wegen die de zenuwsignalen gaan van pijngevoelige zenuwuiteinde(n) naar het centrale zenuwstelsel) zijn uitgebreider en pijn kan overal voorkomen. Pijn wordt sneller en sterker ervaren. Dit kan verklaren waarom patiënten extreem overgevoelige handen en andere delicate zones, zogenaamde tenderpoints (plekken die pijnlijk zijn als de arts daar met een vinger op drukt), op het lichaam hebben en waarom kou de symptomen verergert. Vanuit het centrale zenuwstelsel kunnen ook de klachten als vermoeidheid, geheugenproblemen, slaapstoornissen en stemmingswisselingen verklaard worden, omdat dezelfde neurotransmitters die de pijn en sensorische informatie verwerken ook de slaap, stemming, waakzaamheid en het geheugen regelen.

Hoe kan men de diagnose fibromyalgie stellen?

Fibromyalgie is voor artsen heel moeilijk vast te stellen, omdat er zoals gezegd meestal geen ontstekingen kunnen worden aangetoond en medische onderzoeken niets kunnen aantonen. Vaak wordt de diagnose gesteld door andere aandoeningen uit te sluiten. Bij artsen kan wel een belletje gaan rinkelen, wanneer patiënten een geschiedenis hebben van chronische pijnklachten, er actuele pijnklachten zijn van met name spieren en gewrichten en wanneer er pijn is op diverse locaties, die niet verklaard kan worden door ontstekingen of letsel. Doordat pijn routes bij fibromyalgie zijn uitgebreid, kunnen patiënten overal pijn hebben. Vooral chronische hoofdpijn, keelpijn, pijn aan de ingewanden en hypergevoeligheid voor sensorische prikkels komen voor. Vaak worden er ook bepaalde tenderpoints getest. Gevoelige punten, die pijn doen wanneer iemand er op drukt. Er zijn 18 vaste tenderpoints afgesproken, specifieke pijnpunten in de nek, schouders, lendenstreek en heupen. Wanneer bij 11 of meer van de punten pijn wordt ervaren wanneer de arts erop drukt, wordt de test als positief beschouwd. Een combinatie van de genoemde klachten, de ernst en de duur (tenminste drie maanden) van de klachten, de ziektegeschiedenis, uitsluiting of inmiddels afgesloten behandeling van andere aandoeningen die de klachten kunnen veroorzaken, de tenderpoint test en eventueel onderzoek van de arts of de patiënt hypergevoelig is voor sensorische prikkels, kan leiden tot de diagnose fibromyalgie.

Welke zijn de mogelijke oorzaken van fibromyalgie?

Factoren die mogelijk aan de ontwikkeling van fibromyalgie bijdragen, zijn:

– genetische aanleg (vaak komt er in de familie van de fibromyalgiepatiënt ook een geschiedenis van chronische pijn voor),

– fysiek of psychisch trauma (acute pijn bijv. door ongeval, die normaal gesproken binnen een paar weken weg zou zijn, traumatische ervaring etc.),

– virale infectie(s) (Epstein-Barr-virus, behorend tot de groep van Pfeiffer en herpesvirussen, ziekte van Lyme, Q-koorts, virale hepatitis etc.),

– stress.

Potentiële risicofactoren zijn:

– slaapgebrek of verstoord slaappatroon,

– obesitas,

– te weinig beweging,

– innerlijke onvrede over het huidige leven.

Cognitieve factoren, zoals dramatiseren of opblazen van de symptomen of het verloop van de ziekte, of angst voor de ziekte kunnen een verbetering van klachten belemmeren. Daarnaast komen bij fibromyalgie veel psychische klachten voor, zoals depressie, schuldgevoelens en verminderd gevoel van eigenwaarde. Daarom wordt psychotherapie vaak ingezet als onderdeel van de behandeling van de ziekte. Voorts wordt de ziekte mogelijk in verband gebracht met een tekort aan o.a. magnesium, vitamine D3, gezonde vetten als omega-3 en met een slecht darmmilieu. Waarschijnlijk is het de combinatie van verschillende factoren die tot de ontwikkeling van fibromyalgie leidt. De reguliere medische behandeling van fibromyalgie is hoofdzakelijk gericht op het behandelen van de symptomen en het leren omgaan met de klachten die erbij optreden.

De Ayurvedische kijk op fibromyalgie

Uit het voorgaande blijkt dat risicofactoren voor fibromyalgie o.a. in de voeding en leefstijl zijn te vinden, maar dat er ook nog veel onduidelijkheid is over deze complexe ziekte. Hoe benadert Ayurveda daarom deze ziekte?

Fibromyalgie volgens de klassieke Ayurveda: Mamsagata Vata

Eén van de beroemdste klassieke Ayurvedische artsen is Charaka, in wiens naam een lijvig werk is geschreven waarin veel kennis van Ayurveda staat opgetekend. Charaka beschrijft een aandoening, die veel gelijkenis vertoont met fibromyalgie, namelijk Mamsagata Vata. Mamsa betekent “spierweefsel” en Gata Vata verwijst ernaar dat één van de drie Dosha’s (de basisenergieën, die de lichamelijke, emotionele en geestelijke functies regeren.), namelijk Vata, verstoord is geraakt, door het lichaam is gaan zwerven en zich op een bepaalde locatie heeft vastgezet, alwaar hij ziekmakend werkt. In dit geval is dat in het spierweefsel (Mamsa). Charaka beschrijft de symptomen van Mamsagata Vata als zwaarte in de lichaamsdelen, verschillende vormen van pijn aan de spieren en vermoeidheid. Hij geeft als behandelwijze Virechana (laxatietherapie), Niruha Vasti (reinigende klysma’s op kruidenbasis) en het kalmeren van de Vata Dosha d.m.v. Snehana (inwendige en uitwendige oliebehandeling), Swedana (stoombehandeling) en kruidenremedies.

Fibromyalgie en Vata

De drie Dosha’s vormen eigenlijk het belangrijkste concept van de Ayurvedische kennis. Dosha’s zijn krachten, heel subtiele, onzichtbare, niet-tastbare levensenergieën, die ieder bestaan uit twee Elementen. De drie Dosha’s samen vormen de natuur van elk levend wezen. Ook vormen ze samen de vijf Elementen (Ether, Lucht, Vuur, Water en Aarde). Dosha betekent letterlijk “onzuiverheid” en verwijst naar het feit dat een gezonde samenstelling van de Dosha’s (qua hoeveelheid en kwaliteit) harmonie in lichaam en geest bewerkstelligt, maar dat ze de inherente neiging hebben uit balans te gaan. Deze zogenaamde Dosha-verstoring beïnvloedt de Lichaamsweefsels (Dhatu’s) en dit leidt uiteindelijk tot ziekte. In balans leiden ze tot gezondheid. Ze verbinden de vijf Elementen dusdanig dat ze de leven-gevende krachten van elk levend wezen vormen.

Fibromyalgie wordt gezien als een ziekte die hoofdzakelijk door een Vata-stoornis wordt veroorzaakt. Vata is in feite de belangrijkste van de drie Dosha’s, omdat het de levenskracht controleert en de andere twee Dosha’s “regeert” (Vata is de enige Dosha die kan bewegen en leidt dus altijd Pitta en Kapha). Bovendien is Vata over het algemeen verantwoordelijk voor alle fysieke processen en heeft hij een sterke invloed op zowel de Mind als het hele lichaam. Vata beheerst alle bewegingen in het lichaam, denk aan de in- en uitademing, uitscheidingsprocessen, geleiding van zenuwimpulsen, maar ook bijvoorbeeld de coördinatie van de zintuigen. Vata huist in de dikke darm, maar wanneer Vata uit balans is zal hij op den duur het maagdarmkanaal verlaten en door het lichaam gaan zwerven. Constipatie is een echte Vata-aandoening en komt ook veel bij fibromyalgie voor. Verhoogde Vata beïnvloedt het zenuwstelsel (omdat Vata het zenuwstelsel regeert). Deze verliest zijn stabiliteit en kan tot allerhande klachten van het zenuwstelsel leiden, zoals hypersensitiviteit, waardoor klachten als overgevoeligheid en pijn kunnen ontstaan, maar ook juist gevoelloosheid of tintelingen. Verhoogde Vata beïnvloedt ook de Mind en leidt tot klachten als onrustige geest, piekeren en slapeloosheid.

Omdat fibromyalgie een chronische ziekte is, waarbij sprake is van een langdurige verstoring, zijn ook de andere twee Dosha’s betrokken. In welke mate Pitta en Kapha verstoord zijn is per patiënt heel erg verschillend. Verstoorde Pitta zal over het algemeen tot uiting komen als ontsteking(en), spijsverteringsklachten, roodheid en hitte in het lichaam en verstoorde Kapha als stagnatieklachten, zwellingen etc. Fibromyalgie-patiënten kunnen daarom ook zeer uiteenlopende klachten hebben.

Het begint echter altijd met een Vata-verstoring en Vata is ook de Dosha die het makkelijkst uit balans gaat. De belangrijkste oorzaken van een Vata-verstoring zijn: onregelmatig leven, eten, werken, slapen etc.; overmatige blootstelling aan kou en wind; te veel zorgen maken, angst; het eten van niet-verse voeding, kliekjes, rauwe voeding, droge voeding, koude voeding, gasvormende voeding (kool, ui, prei); te weinig eten; te snel eten; het eten van verkeerde voedingscombinaties (fruit en melk bijvoorbeeld dienen altijd alleen, niet in combinatie met iets anders te worden gegeten etc.); onderdrukken van lichamelijke behoeften, zoals niezen, naar het toilet gaan etc.; te laat gaan slapen; blootstelling aan te veel zintuiglijke prikkels (te laat tv kijken, werken, te veel computerwerk gedurende de dag etc.); te veel lichamelijke inspanning; te veel stress.

Fibromyalgie, spijsvertering en Ama (toxines)

Volgens Ayurveda speelt Ama een sleutelrol in het ontstaan van de meeste ziekten. Ama is een gevolg van een verminderde spijsverteringskracht. In Ayurveda wordt deze kracht aangeduid met Agni (“Vuur”). Wanneer het spijsverteringsvuur niet optimaal werkt zal het onze voeding, maar ook onze ervaringen, gedachten, emoties, indrukken en informatie niet goed verteren. Er blijven resten achter in het spijsverteringskanaal: Ama. Wanneer Ama niet op tijd alsnog door Agni verteerd wordt of door een vorm van reinigingstherapie verwijderd wordt, zal het op den duur het spijsverteringskanaal verlaten. Deze plakkerige, onwelriekende en onheldere substantie zal zich door het lichaam verspreiden, alwaar het op alle mogelijke locaties vast kan plakken. Zo stapelt het zich op in de cellen en de grotere en kleinere lichaamskanalen. Ama’s kwaliteiten zijn precies tegengesteld aan die van Agni, daardoor blokkeert Ama ook de werking van Agni, waardoor de spijsverteringskracht nog minder wordt. Klachten als vermoeidheid, pijn die her en der kan optreden, spijsverteringsklachten, een algeheel gevoel van malaise, zich geestelijk niet meer helder of scherp voelen, slechte adem en lichaamsgeur zijn klachten die dan kunnen optreden. Ama kan zich op den duur ook mengen met de Dosha’s, de Dhatu’s (Lichaamsweefsels) en de Mala’s (feces, urine, zweet). Deze vorm van Ama is nog meer reactief en nog meer toxisch en wordt Amavisha genoemd. Amavisha leidt tot de meer chronische klachten en ziektebeelden.

Bij fibromyalgie zien we naast een Vata-verstoring ook Ama als oorzakelijke factor. Door een verminderd Agni, ontstaat Ama, welke zich vast gaat zetten in de weefsels (Dhatu’s), echter hoofdzakelijk in Mamsa, het Spierweefsel. Tevens zet Ama zich af in de lichaamskanalen (Srota’s). Dit zijn de grotere kanalen, zoals bloedvaten en spijsverteringskanaal. Maar ook de kleinste kanaaltjes, van de kleinste bloedvaatjes tot de niet waarneembare kanaaltjes waar onze levensenergie (Prana) doorheen stroomt. Ama in de Srota’s zal allerlei fysieke processen blokkeren, de levensenergie moeizamer door laten stromen en ook effect hebben op onze emoties en gedachten. We kunnen ons moe, lusteloos, somber, depressief, warrig en geestelijk vermoeid voelen, met verminderd concentratievermogen.

Fibromyalgie en de Dhatu’s

Volgens Ayurveda vormen zeven Dhatu’s (Lichaamsweefsels) de structuur van ons lichaam. Zij zijn volledig gerelateerd aan de vertering van ons voedsel. Wanneer Agni ons voedsel in de maag en het eerste deel van de dunne darm tot een dunne brij verteert, dient deze brij als basis voor het eerste weefsel Plasma/Lymfe (Rasa). Een deel van de spijsverteringsbrij verwordt tot Rasa en van een ander deel wordt, met behulp van Dhatu Agni (een speciaal spijsverteringsvuur voor elk van de Lichaamsweefsels), de volgende Dhatu gemaakt: Bloed (Rakta). Zo ontstaan er zeven Dhatu’s als op een rij: de ene wordt uit de ander gevormd. De kwaliteit en kwantiteit van de spijsverteringsbrij is afhankelijk van het voedsel dat we kiezen en de kracht van Agni. Daardoor zijn ook de Dhatu’s in kwaliteit en kwantiteit afhankelijk van ons voedsel en van Agni. Bovendien zagen we dat de Dhatu’s beïnvloed kunnen worden door verstoorde Dosha’s, die zich daar kunnen nestelen, alsmede Ama (toxines).

De zeven weefsels zijn: Rasa (Plasma/Lymfe), Rakta (Bloed), Mamsa (Spieren), Meda (Vet), Asthi (Botten), Majja (Beenmerg/Zenuwweefsel) en tenslotte Shukra (Voortplantingsweefsel). Bovendien wordt door de ultieme verfijning van de spijsverteringsbrij (het voedsel dat eerst door Agni en later door de zeven Weefsel Agni’s steeds verder verfijnd wordt) de uiterst subtiele substantie Ojas gevormd. Ojas is het ultieme voedsel voor onze cellen en weefsels en is gerelateerd aan onze immuniteit, volgens Ayurveda. Bij Fibromyalgie zien we dat niet alleen Mamsa, het Spierweefsel, is aangedaan door Ama en Vata, maar door het verminderde spijsverteringsvuur en de opstapeling van Ama is ook de kwaliteit van de spijsverteringsbrij verminderd en heeft dit effecten op alle zeven Weefsels. Deze verminderen in kwaliteit en kwantiteit, ze raken langzaam uitgeput. Vata en Ama zullen alle Weefsels aandoen, maar een Dosha nestelt zich altijd in de zwakke plek van het lichaam. Bij fibromyalgie is dat Mamsa. Deze verstoorde Dhatu zal de meeste klachten laten zien, maar vaak ook Asthi en Majja: het bot- en zenuwweefsel. Bovendien kunnen Pitta, Kapha en Ama bij fibromyalgie ook de andere Weefsels aandoen. We kunnen daarom bij elke fibromyalgie-patiënt een geheel individueel klachtenpatroon ontdekken.

Fibromyalgie en stress

Verschillende stressoren kunnen de ziekte fibromyalgie in gang zetten, een trauma, operatie, infectie, verwonding, allergie, een verhuizing, sterfgeval of mentale stress. Als het lichaam van slag is door bovengenoemde processen dan zal het steeds minder in staat zijn te herstellen van stress of adequaat te reageren op tijdelijke stress. Een vicieuze cirkel. De zelfgenezende vermogens van het lichaam zijn verstoord geraakt.

Wat gebeurt er nu precies in het ziekteproces?

Om één of meerdere redenen raakt Vata verhoogd, meestal door een Vata-verhogende eetwijze (onregelmatig eten, koud, droog, gasvormend eten, lijnen of vasten etc.) en/of leefwijze (onregelmatig, verhoogde blootstelling aan kou of wind, fysieke, emotionele of mentale stress, overwerk, te veel beweging etc.) of een trauma, waardoor het spijsverteringsvuur Agni ontregeld raakt. Een gezond Agni zorgt ervoor dat een Dosha-onbalans binnen de perken blijft en de Dosha’s het spijsverteringskanaal niet verlaten. Een verstoord Agni kan dat niet. Vata (en bij fibromyalgie meestal ook Pitta en/of Kapha) verlaten het spijsverteringskanaal en gaan door het lichaam circuleren. De verminderde spijsverteringskracht Agni resulteert tevens in de aanmaak van Ama, die zich ophoopt in de kanalen van het lichaam. De Dhatu’s (Weefsels) ontvangen tevens te weinig voeding, omdat de spijsverteringskracht Agni het voedsel niet meer kan omzetten in kwalitatief en kwantitatief gezonde spijsverteringsbrij – de grondstof voor alle zeven Weefsels, alsmede voor Ojas. Ojas is de hoogst verfijnde substantie, die aan het proces van weefselvorming en steeds verdere vertering van de spijsverteringsbrij onttrokken wordt. Ojas is de belangrijkste voeding voor onze Weefsels en gerelateerd aan onze immuniteit. Verminderde Ojas leidt tot steeds minder immuniteit. Ook Pitta en Kapha zijn nu meestal verstoord, verlaten met behulp van Vata het spijsverteringskanaal en kunnen zich in een Dhatu vastzetten. Na verloop van tijd zal Ama verder gaan gisten en reageren met de verstoorde en verhoogde drie Dosha’s en zo tot Amavisha verworden – de meer giftige en reactieve vorm van Ama. Vata vermengd met Ama(visha) nestelt zich in de zwakste Dhatu: Mamsa (Spierweefsel). Ook de andere Weefsels raken uitgeput door verminderde voeding en de opeenhoping van Ama en Vata. Tevens kunnen Pitta en Kapha tot klachten gaan leiden in de Weefsels. Zo ontstaat langzaam een chronisch klachtenpatroon, met als voornaamste klachten: pijn door het hele lichaam, gevoel van zwaarte, zwakte, pijnlijke gewrichten en stijfheid.

Behandeling van fibromyalgie volgens Ayurveda

Panchakarma

Panchakarma is Ayurveda’s ultieme reinigende therapie. Het is een zeer uitgebreide therapie, die al uit de eeuwenoude klassieke Ayurveda afkomstig is en uit meerdere onderdelen bestaat, die al naar gelang de aandoening, conditie en constitutie van de patiënt in een bepaalde volgorde en combinatie kunnen worden toegepast. De constitutie is iemands unieke blauwdruk, gekenmerkt door de dominantie van meestal twee, maar soms ook één Dosha. Iemand heeft dan een Vata- of een Vata-Pitta constitutie etc. Ayurveda leert ons te eten en te leven volgens onze unieke constitutie, omdat we dan het beste onze eigen natuur volgen en de natuurlijke krachten in onszelf benadrukken. Hierdoor wordt onze eigen intuïtie versterkt, alsmede onze zelfgenezende vermogens. Het doel van Panchakarma is het elimineren van Ama en het in balans brengen van de Dosha’s door ze in de juiste verhoudingen terug te brengen in het maagdarmkanaal. Maar reiniging van het lichaam en de geest is niet het enige doel. Panchakarma versterkt daarna het lichaam en helpt het te verjongen. Voeding, spijsvertering, beweging en kruidenremedies zijn naast de therapieën een belangrijk onderdeel van Panchakarma. Panchakarma is een heel gedetailleerde therapie en kan daardoor wel enkele weken in beslag nemen.

Bij de behandeling van fibromyalgie zullen eerst Ama en Vata worden “losgemaakt”, zodat het later makkelijker kan worden verwijderd. Dit gebeurt door Snehana: oliemassages of inwendige oliebehandeling (het innemen van ghee), waarbij het lichaam de olie tot in de kleinste kanalen opneemt. Er ontstaat een filmpje olie in de kanalen, die ervoor zorgt dat de plakkerige Ama straks makkelijker verwijderd kan worden. Daarna volgt Swedana: zweetbehandelingen, die ervoor zorgen dat de lichaamskanalen verwijden. Wanneer Ama en de Dosha’s terug zijn in het spijsverteringskanaal kunnen ze met de hoofdbehandeling worden verwijderd. Deze behandeling zal o.a. bestaan uit Basti en Virechana. Basti zijn klysma’s die op een milde manier de overtollige Ama en Vata verwijderen, die dankzij de voorbereidende therapieën naar de dikke darm (de thuisbasis van Vata) zijn gebracht. Bij fibromyalgie zullen twee soorten Basti worden afgewisseld: Niruha Basti: reinigende klysma op basis van een medicinaal kruidenmengsel (verwijdert overtollige Dosha’s en Ama) en Anuvasana Basti: klysma op basis van olie, welke de droogte van het lichaam vermindert, het lichaam diep voedt en Vata balanceert. Virechana is een natuurlijk laxatieproces op kruidenbasis, die op milde wijze de Ama en overtollige Pitta uit de dunne darm (de thuisbasis van Pitta) verwijdert. Elke stap van het Panchakarmaproces staat volledig onder toezicht, wordt dagelijks geëvalueerd en wordt ondersteund door een aangepast dieet (bestaande uit lichte voeding, die naarmate Agni aansterkt, wordt opgeschroefd), een eventueel bewegingsprogramma en kruidenremedies.

Diverse massages, vooral massages met medicinale oliën, zijn een belangrijk onderdeel van het gehele Panchakarma programma voor een fibromyalgie-patiënt. Zij worden dagelijks gegeven. Deze oliemassages zijn diep balancerend voor Vata (olie heeft de tegenovergestelde kwaliteiten van Vata en is daarom balancerend), maar het balanceert ook het zenuwstelsel, bevordert de circulatie en maakt de toxines los (Ama), die overal in het lichaam vast kunnen zitten. Maar ook massages met medicinale kruidenpasta’s zijn een belangrijk onderdeel.

Kruidenremedies

Overleg altijd met een Ayurvedisch arts welke remedies voor u geschikt zijn en in welke dosis.

Over het algemeen zullen bij fibromyalgie de kruidenremedies in een paar categorieën kunnen worden ingedeeld:

– Remedies ter ondersteuning van de spijsvertering, zoals Triphala (ontgift het maagdarmkanaal, balanceert de Dosha’s, ondersteunt Agni, voedt de Dhatu’s etc.), Guggulu (werkt o.a. ontgiftend, versterkt Agni, ondersteunt immuniteit) en Chitrak (versterkt Agni, ontstekingsremmend etc.). Keukenkruiden die Vata en Ama “verteren” zijn o.a. verse gember, venkel, zwarte peper, kaneel en asafoetida.

– Remedies ter ondersteuning van de geest, zoals Ashwagandha (kalmeert zenuwstelsel, bevordert slaap, ondersteunt de mentale functies, versterkt de weerstand en versterkt de spieren), Brahmi (ondersteunt de hersenen, verlicht stress etc.), Saraswatarishta (kalmeert de geest, verbetert cognitieve functies als geheugen, concentratie etc.) en Jatamansi (verzacht zenuwstelsel, ondersteunt slaap, kalmeert alle drie de Dosha’s, ondersteunt de hersenen en cognitieve functies etc.)

– Remedies die ontstekingsremmend en pijn verlichtend werken, zoals Kantakari (balanceert Vata, ontstekingsremmend, pijn verlichtend etc.), Gambhari (vermindert pijn en ontstekingen, bevordert vertering en absorptie, ondersteunt de lichamelijke kracht etc.), Rasnadi Kashayam (ontstekingsremmend, pijn verlichtend), Dashmoola (kalmeert Vata, verzacht zenuwstelsel, vermindert vermoeidheid, helpt bij gewrichts- en spierpijn, ontstekingsremmend), Kaishore Guggulu (verbetert de gezondheid van de gewrichten, versterkt Agni, ontstekingsremmend, verlaagt Vata, vermindert spierkrampen en spierpijn), Yograj Guggulu (versterkt Agni, vermindert pijn, stijfheid en zwelling in gewrichten, ontstekingsremmend, verlicht spierkramp), Mahayograj Guggulu (ontstekingsremmend, verhoogt Agni, vermindert klachten van gewrichten en spieren, zoals stijfheid, kramp, pijn), Maharasnadi Kwath (werkt heilzaam op gewrichten, spieren, botten en zenuwen), Zoethout (verlaagt Vata, antioxidant, ontstekingsremmend, bevordert gezondheid van botten, gewrichten, spieren, heilzaam bij emotionele stress, depressie), kurkuma en gember verlichten ook ontstekingsachtige pijnen.

– Remedies die de immuniteit versterken, zoals Chyawanprash (versterkt alle Dhatu’s, waaronder Spierweefsel, vergroot lichamelijke kracht, versterkt Agni, vergroot Ojas), Amalaki (versterkt Agni, ontstekingsremmend, antioxidant, vergroot Ojas), Guduchi (ontstekingsremmend, versterkt immuniteit) en Tulsi (ontstekingsremmend, anti-stress, antioxidant, vergroot Ojas).

Voeding

Aanbevolen wordt een Vata-balancerend dieet te volgen, welke bestaat uit licht verteerbare maaltijden. Het beste is zo veel mogelijk warme maaltijden te eten, liefst gekookte maaltijden, stoofschotels of soepen. Vermijd in ieder geval droge (zonder olie/boter), koude, rauwe maaltijden en eet geen gasvormende producten (kool, ui, prei, broccoli etc.), zwaar verteerbare maaltijden en niet-vers voedsel (kliekjes, voorverpakt, kant-en-klaar, geraffineerd etc.)

– Eet veel warme soepen. Zoete, warme groenten, zoals wortel, biet, zoete aardappel, pompoen etc.

– Voeg milde kruiden toe, zoals gember, komijn, venkel, kardemom, koriander, kaneel, kurkuma, zwarte peper, mosterd, zout, kruidnagel.

– Gebruik voldoende (sesam-, olijf-, kokos)olie, roomboter en ghee.

– Drink warme, gekookte melk, indien u het kunt verteren. Eventueel met een mespuntje kardemom, gember of een kaneelstokje. Koken en kruiden maken de melk lichter verteerbaar.

– Eet veel Kichari of Dahl (gespleten peulvruchten zonder vliesje, zoals gespleten linzen, mungbonen etc.). Kichari is een licht verteerbaar, ontgiftend gerecht op basis van basmatirijst en mung dahl in een bepaalde verhouding.

– Vermijd bitter, wrang en scherp smakende voedingsmiddelen en vermeerder de zoete, zoute en zure smaken.

– Vermijd alcohol, nicotine en cafeïne.

Leefstijl

– Zorg voor regelmaat op alle leefgebieden, zoals werk, slaap, eten, ontspanning.

– Zorg elke nacht voor voldoende slaap (ca. 8 uur).

– Vermijd of verminder stress en langdurig zorgen maken, angst, verdriet. Doe Yoga, meditatie en diepe ademhalingsoefeningen.

– Beweeg elke dag, liefst buiten de deur, minstens 20 à 30 minuten. Bijv. fietsen, wandelen, Yoga, stretchen.

– Doe elke dag een zelfmassage met warme sesamolie. Begin bij het hoofd, dan de nek, armen, buik, benen en tenslotte de voeten. Laat de olie 15 minuten intrekken en ga dan pas douchen of in bad. Gebruik zachte bewegingen en zorg ervoor dat de olie goed in kan trekken. Zelfmassage met olie kalmeert de geest, verzacht het zenuwstelsel, verlaagt Vata, vermindert angst, verbetert de slaap, voedt de huid, helpt ontgiften en werkt verjongend.

– Houd uzelf warm, zorg voor een goede doorbloeding met o.a. zelfmassage en d.m.v. infrarood warmte therapie.

Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen over fibromyalgie? Neem dan gerust contact met ons op: het Ayurvedisch Gezondheidscentrum in Den Haag (AGN): 070 – 319 25 46 of stuur een mail naar: info@agn-ayurveda.com. Natuurlijk kunt u ook onze website bezoeken: www.agn-ayurveda.com of www.ayurveda-agn.com. [/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][/vc_column][/vc_row]